Dni Kultury Bałkańskiej

Małgorzata Marczak

W dniach 8-9 maja 2012 r. odbyły się „Dni Kultury Bałkańskiej” pod ho­no­ro­wym patronatem JM Rektora UMCS, prof. dr hab. Andrzeja Dąb­row­skie­go. Przed­sięwzięcie zostało zorganizowane w ramach projektu „UMCS dla ryn­ku pra­cy i gospodarki opartej na wiedzy” jako komponent nowo utwo­rzo­nej spe­cjal­ności „Bałkanistyka”. Bogaty program imprezy oraz spotkania z zap­ro­szo­nymi gośćmi z Serbii i Bułgarii, miały na celu przybliżyć uczes­tnikom bogatą kul­turę i piękno Bałkanów.

 8 maja o godzinie 10.00 wszystkich zebranych na Małej Auli Wydziału Hu­manis­tycz­ne­go powitał zwiastun – prezentacja przedstawiająca kraje bałkańskie: Albanię, Bułgarię, Serbię, Ma­cedonię, Czarną Górę, Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Słowenię, Turcję, Grecję i Ru­mu­nię; znane postacie tego regionu jak Goran Bregović, Emir Kusturica, Robert Kranjec, Orhan Pamuk, Matka Teresa i inni; oraz dania bałkańskie.

Prof. Petar Sotirov, kierownik merytoryczny specjalności „Bałkanistyka” przywitał zaproszonych gości – JM Rektora UMCS prof. dr hab. Andrzeja Dąbrowskiego, Dziekana Wydziału Humanistycznego prof. dr hab. Henryka Gmiterka, Dyrektora Instytutu Filologii Słowiańskiej UMCS prof. dr hab. Feliksa Czyżewskiego, prof. dr hab. Czesława Grzesiaka - Zakład Literatur Romańskich, prof. dr hab. Krzysztofa Leśniewskiego – Katedra Teologii Prawosławnej KUL, Dyrektor Bułgarskiego Instytutu Kultury w Warszawie Michaelę Todorovą, prof. Vidana Nikolicia z Serbii, prof. Elenę Nikołovą z Bułgarii, prof. dr hab. Stanisławę Niebrzegowską – Bartmińską z Zakładu Tekstologii i Gramatyki Współczesnego Języka Polskiego, mgr Annę Grzegorczyk – koordynator projektu „UMCS dla rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy”, oraz wszystkich zgromadzonych, przybliżając jednocześnie cel całego przedsięwzięcia. „Dni Kultury Bałkańskiej” oficjalnie zostały otwarte przez JM Rektora UMCS, prof. dr hab. Andrzeja Dąbrowskiego.

W pierwszej części wystąpił Męski Chór Kameralny im. Bogdana Onisimowicza z Białegostoku pod przewodnictwem dyrygenta Marcina Abijskiego, który uświetnił imprezę śpiewami bizantyjskimi, polifonicznymi oraz pieśniami ludowymi z Serbii, Bułgarii i Grecji. Pomiędzy występami chóru publiczność zobaczyła cykl krótkich prezentacji „Barwy Bałkanów”. Pierwszą z nich przedstawił w języku serbskim prof. Vidan Nikolić z Uniwersytetu w Kragujewacu, filia Użyce pt. „Piękno Serbii i regionu Użyc”. Druga prezentacja została przygotowana przez studentki nowo utworzonej specjalności „Bałkanistyka”, Oksanę Kozemko, Magdalenę Pasternak i Darię Kuraszkiewicz, pt. „Nestinarstwo – bałkański taniec płomieni”. Ostatnią prezentację z cyklu „Barwy Bałkanów” przygotowały studentki z Płowdiwskiego Uniwersytetu Paisii Hilendarski, filia Smolyan, Bułgaria, Marija Zgurova i Stanka Mycevska pod kierunkiem prof. Eleny Nikołovej. Prezentacja została przedstawiona w języku bułgarskim i dotyczyła pasma górskiego Rodopy, które uważane są za fenomen kulturowy z racji jego położenia na terenie trzech państw - Bułgarii, Grecji i Turcji.

Kolejnym punktem „Dni Kultury Bałkańskiej” było otwarcie wystawy plakatu pt. „Cyrylica – nowy alfabet Unii Europejskiej” przez dyrektor Bułgarskiego Instytutu Kultury w Warszawie Michaelę Todorovą. Z foyer Wydziału Humanistycznego uczestnicy przenieśli się przed pomnik Marii Curie – Skłodowskiej, gdzie miały miejsce pokazy gotowania i degustacja potraw bałkańskich jak szopska sałata, warzywa grillowane, banica z serem sirene (biały słony ser typu bałkańskiego), grillowane mięso z sosami z ostrej papryki i inne, przygotowane przez firmę BUL ECO z Poznania.

O godzinie 14 w Małej Auli Wydziału Humanistycznego miała miejsce projekcja filmu pt. „Светът е голям и спасение дебне отвсякъде” („Świat jest wielki a zbawienie czai się za rogiem”) w reżyserii Stefana Komandareva. Napisy do filmu przetłumaczyła studentka specjalności „Bałkanistyka”, Magdalena Pasternak pod kierunkiem dr Agaty Mokrzyckiej, które otrzymały ogromne brawa za wykonaną pracę. Jest to bułgarsko – słoweńsko – niemiecko – węgierski dramat z 2008 roku oparty na motywach autobiograficznej powieści bułgarsko – niemieckiego pisarza Iliji Trojanova, gdzie spotyka się Wschód z Zachodem, oraz widoczne są motywy nostalgii i powrotu, typowe dla współczesnego kina bałkańskiego. Kolejnym punktem imprezy były Warsztaty Folklorystyczne poprowadzone przez polsko – ukraińską grupę ČAČI VORBA, która zapoznała wszystkich zebranych z instrumentami bałkańskimi i wykonała wiele przepięknych pieśni m. in. „Pristana si Rada”, „Te astept neica de–o luna”, „Pe ulita armeneasca” i inne, które poruszyły wszystkich. W ramach praktycznej części Warsztatów uczestnicy mieli możliwość nauczenia się oraz zaśpiewania razem z zespołem utworu „Македонско девоjче” („Macedońska dziewczyna”). Ostatnim punktem pierwszego dnia był Wieczór literacki z pisarzem serbskim prof. Vidanem Nikoliciem połączony z cateringiem przygotowanym przez firmę BUL ECO. Sylwetkę pisarza i artysty – rzeźbiarza Nikolicia po mistrzowsku przybliżył dr Kamen Rikev.

W drugim Dniu Kultury Bałkańskiej miał miejsce Panel dyskusyjny „Czym są dzisiaj Bałkany” z udziałem zagranicznych gości: prof. Vidana Nikolicia (Serbia) oraz prof. Eleny Nikolovej (Bułgaria). Panel otworzyła prezentacja o Bałkanach przygotowana przez Ilonę Oleszkowicz i Szczepana Czarneckiego z Koła Naukowego Bułgarystów. Prof. Petar Sotirov rozpoczął dyskusję wywołaną przez studentów Koła Naukowego „Czy można powiedzieć, że Bałkany są wspólnotą kulturową i czy istnieje tak naprawdę pojęcie „bałkanizmu””. Każdy z zaproszonych gości zaprezentował swój pogląd na temat historii i kultury z perspektywy mieszkańca regionu bałkańskiego. Ostatnim punktem dyskusji był przygotowany przez prof. Elenę Nikołovą (Bułgaria) film o Smolyan i jego regionie, ukazujący piękno Rodopów. Profesor Nikołova opowiedziała studentom również o historii i religii wyznawanej przez mieszkańców tej części Bułgarii. Pomimo, że spotyka się tu muzułmanizm z prawosławiem, ludność jest bardzo tolerancyjna i bardzo chętnie jedni pomagają drugim. Po dyskusji, kierownik merytoryczny specjalności „Bałkanistyka” utworzonej w ramach projektu „UMCS dla rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy”, prof. Petar Sotirov podziękował wszystkim za przybycie, oraz za pomoc podczas imprezy mgr Małgorzacie Marczak i dr Kamenovi Rikevovi, a następnie dokonał uroczystego zamknięcia „Dni Kultury Bałkańskiej”.

            „Dni Kultury Bałkańskiej” spotkały się z wielkim zainteresowaniem młodych ludzi, których coraz bardziej fascynuje region bałkański. Dały one również możliwość do spotkania się z rdzennymi mieszkańcami tego regionu a także posłuchania ich ojczystej mowy, co myślę stanowiło wielkie wyzwanie dla studentów „Bałkanistyki”, którzy od października 2011 roku uczą się języka bułgarskiego w ramach specjalności. Myślę, że dzięki bogatemu programowi imprezy, każdy z uczestników mógł poczuć klimat bałkański i choć na chwilę przenieść się w te malownicze rejony.

Dziękujemy wszystkim, którzy pracowali przy organizacji „Dni Kultury Bałkańskiej” i przyczynili się do tego, że Bałkany stały się bliższe naszej społeczności akademickiej. Mamy nadzieję, że w przyszłym roku „Dni Kultury Bałkańskiej” odniosą równie wielki sukces!